Талпан йогышын профилактикалау чаралары турында
Белешмәлек!
Талпан боррелиозы кешегә инфекцияле иксод талпаннарының тешләве аша тапшырыла. Талпан боррелиозының инкубация чоры - 2-30 көн, уртача 2 атна тәшкил итә.
Авыру башлануның характерлы билгесе-70% очракта талпан тешләгән урында тиренең кызаруы. Кызыл тап акрынлап буенча арта, диаметры 1-10 см.га җитә. Формасытүгәрәк яисә овал, сирәгрәк башка формада да булырга мөмкин. Таплар дәвалау булмаса 2-3 атна саклана, аннары юкка чыга. Интоксикация синдромы билгеләнә: баш авырту, туңу, күңел болгану, 40 "С га кадәр бизгәк, миалгия һәм артралгия, хәлсезлек, тиз аручанлык,йокы килү. Дәваламыйча чир көчәя, хроник агымга күчә, ә кайбер очракларда инвалидлык китерә. Интоксикациянең эритемасы яки симптомнары барлыкка килгән очракта яшәү урыны буенча территориаль сырхауханәнең табиб-инфекционистына мөрәҗәгать итәргә кирәк.
Талпан вируслы энцефалит-үзәк нерв системасының өстенлекле зарарлануы белән кискен йогышлы вируслы авыру. Авыруның нәтиҗәләре: тулы терелүдән башлап гариплеккә һәм үлемгә китергән сәламәтлек бозылуга кадәр.
Инкубация (яшерен) чоры 10-14 көннәндә озакка сузыла, 1-60 көн тирбәлеш белән дәвам итә. Авыру кискен башлана, туңдыра, көчле баш авырту, 38-39 градуска кадәр температураның кискен күтәрелүе, косу белән. Муен, җилкә, умыртка баганасы, аяк-куллар мускулларында авыту барлыкка килә.
Талпаннар аша бирелә торган инфекцияләр өчен талпаннарның аеруча активлык чоры белән бәйле язгы-көзге сезон хас.
Барлык кешеләр дә, яше һәм җенесенә бәйсез рәвештә зарарлана . Урман хуҗалыгы, геологик разведка партияләре хезмәткәрләре, автомобиль һәм тимер юллар, нефть һәм газүткәргечләр, электр тапшыру линияләре, топографлар, аучылар, туристларга - аеруча куркыныч яный. Шәһәр халкы шәһәр яны урманнарында, урман -паркларда, бакча кишәрлекләрендә йоктыра ала.
Мөһим! Талпан инфекциясе белән авыруларны махсус һәм махсус профилактика ярдәмендә кисәтергә мөмкин.
Махсус профилактикалау түбәндәгеләрне үз эченә:
- эндемик территорияләрдә булу белән бәйле эшчәнлек төре яки шөгыль төре буенча затлар, шулай ук табигый учакларга чыгучы затларга талпан энцефалитына каршы профилактик прививкалар ясау ;
- серопрофилактиканы талпан тешләгәннән соң яисә талпан энцефалиты вирусы ачыкланган очракта 96 сәгатьтән дә соңга калмыйча уздыралар.
Шуны истә тотарга кирәк, вакцинация талпан энцефалитыннан саклауның иң нәтиҗәле чарасы булып тора. Россия Федерациясендә талпан вирусы энцефалитына каршы берничә вакцина теркәлгән. Талпан энцефалитына каршы прививканы табиб-терапевт консультациясеннән соң күрсәтелгән хезмәт күрсәтүче медицина оешмаларында ясарга була. Вакцинация курсын алдан ук үткәрергә кирәк. Ул 2 прививкадан тора, алар арасында интервал - 5-7 ай.
- серопрофилактиканы талпан утырганнан соң яисә талпан энцифалитлы дип табылганнан соң 96 сәгатьтән дә соңга калмыйча уздыралар.
Иксод талпан боррелиозын профилактикалау үзенчәлекләре– профилактик антибиотикотерапия.
Махсус саклагыч костюмнар (оештырылган контингентлар өчен) яки талпаннар утыруга юл куймаска тиешле җайлаштырылган киемне куллануны үз эченә ала. Күлмәкнең озын җиңнәре булырга тиеш, алар беләзекләрдә резинка белән ныгытылырга тиеш. Күлмәкне чалбарга, чалбарны - оекбашларга һәм итекләргә кертеп куялар. Башны һәм муенын яулык белән ябалар.
Талпаннардан саклану өчен, аларны куркытучы һәм юкка чыгара торган чаралар – акарицид-репеллент һәм акарицидлар белән кием-салымны эшкәртергә. Препаратларны куллану алдыннан инструкциясе белән танышырга кирәк
Талпан энцефалитының табигый чыганагында булган һәр кеше, членистларның активлыгы сезонында, һәр 15 минут саен үз киемен һәм тәнен мөстәкыйль рәвештә яки башка кешеләр ярдәмендә, шулай ук йорт хайваннарының йонын карарга тиеш.
Талпан табылса, аны травматология пунктында яки яшәү урыны буенча сырхауханәдә алырга кирәк. Медицина ярдәме сорап мөрәҗәгать итү мөмкинлеге булмаганда, талпанны төшерү бик сак булырга тиеш, бу аның авыз аппаратын өзмәс өчен кирәк.
Талпанны алганда түбәндәге рекомендацияләрне үтәргә кирәк:
· талпанны пинцет яки чиста марля белән капланган бармаклар белән мөмкин кадәр аның авыз аппаратына якынрак эләктереп алырга һәм, тире өслегенә перпендикуляр тотып, талпанның гәүдәсен күчәр тирәли борырга, аны тиредән чыгарырга.
· тешләү урынын әлеге максатлар өчен яраклы булган теләсә нинди чара белән сөртерггә (70% спирт, 5% йод, одеколон),
·талпанны алганнан соң кулларны сабын белән юарга кирәк,
· әгәр кара нокта булып, авыз аппараты тиредә калса, 5% йод белән эшкәртергә.